Enerji Piyasası Denetleme Kurulu'nun her yıl 4 çeyrek döneme ayırarak açıkladığı elektrik için birim enerji bedelleri, faturamıza aynı şekilde ulaşmaz. Ancak bu EPDK'nın düzenlediği kurallara uyulmamasıyla ilgili değildir. Birim elektrik bedelleri belirlendikten sonra, elektrik faturamız, kullanımımız için hazır hale gelene kadar birçok ek bedel ve vergi ile birlikte hesaplanır. Bu yazıda, faturamızda bulunan diğer bedeller vergiler hakkında merak ettiğiniz tüm bilgilere ulaşabilirsiniz.
Elektrik faturasında bulunan kalemler:
Aktif Enerji Tüketim Tutarı Dağıtım Bedeli Diğer Bedeller Enerji Fonu Bedeli TRT Payı ETV ya da BTV KDV
Elektrik faturası nelerden oluşur?
Elektrik faturaları 3 grup verinin birleşiminden meydana gelir:
Aktif Enerji Tüketim Tutarı
Dağıtım Bedeli
Vergiler
Bunun dışında Gecikme Bedeli, Sayaç Değiştirme Bedeli, Kesme - Bağlama Bedeli gibi bedeller de ek masraflar olarak elektrik faturanızda bulunabilir, fakat bunlar gerekli durum için bir defaya mahsus tahsil edilen bedellerdir ve sürekli olarak faturaya yansıyan bir bileşen olarak ele alınmaz.
Aşağıdaki tabloda elektrik faturasında bulunan bedellerin yüzdelik dağılımını bulabilirsiniz.
Elektrik faturasındaki bedellerin fatura toplamına göre oranları
Fatura tutarı toplamda 82 TL'yi geçen tüketiciler indirimli elektrik alabiliyor! EPDK'nın 2021 yılı için belirlediği Serbest Tüketici Limiti yıllık 1400 kWh tüketim olarak açıklandı. Bu da elektrik faturalarına vergi ve bedeller dahil olmak üzere aylık ortalama 82 TL olarak yansıyor. Yıllık tüketiminiz bu limiti geçiyorsa siz de indirimli elektrik başvuru formunu doldurarak en uygun tedarikçiler aracılığıyla en avantajlı indirim oranlarını öğrenebilirsiniz. Yıllık tüketiminizi nasıl öğreneceğinizi bilmiyorsanız tıklayınız .
Elektrik faturasındaki bedeller
Aktif Enerji Tüketim Tutarı
Enerji Piyasası Denetleme Kurulu ( EPDK) elektrik birim bedellerini bir yılda 4 çeyrek olmak üzere duyurur. Yani Ocak, Nisan, Haziran ve Ekim aylarından itibaren geçerli olacak şekilde her yıl 4 farklı elektrik tarife tablosu yayınlanır. Bu birim fiyat 1 kWh elektrik enerjisinin fiyatıdır. Toplam tükettiğiniz elektrik enerjisi miktarı ile birim fiyat çarpıldığında harcadığınız elektriğin tutarını, yani Aktif Enerji Tüketim Tutarını bulmuş olursunuz. 2017 yılı Ocak ayı itibariyle açıklanan elektrik fiyatlarına göre mesken tüketicleri 1 kWh elektrik enerjisi için 0,21 TL (21 kuruş) ile ücretlendirileceklerdir.
Elektrinizin fiyatındaki indirim ve zamlar bu aktif enerji tüketim tutarınıza etki etmektedir. Enerji harcamanızın asıl bedeli olan bu tutar faturanızın yarısından fazlasına denk düşer. Geri kalan kısım EPDK tarafından belirlenmis bedeller ve vergiler olduğundan elektrik fiyatındaki değişimden etkilenmez, tüketiminize oranla artar veya azalır.
Dağıtım Bedeli
Elektrik harcamanız dışında faturanıza eklenen bir diğer bedel Dağıtım Bedelidir. Dağıtım Bedeli, elektriğinizin size ulaştırılması ile ilgili tüm masrafların toplandığı bir kalemdir. Dağıtım şirketi tarafından yapılan yatırım, işletme ve bakım giderleri bu bedele yansır. Dağıtım Bedeli de tıpkı elektrik birim fiyatları gibi EPDK tarafından yılda 4 kez yeniden duyurulur. 2017 yılı Ocak ayı itibariyle mesken aboneleri için Dağıtım Bedeli 1 kWh tüketim için 0,12 TL (12 kuruş) olarak açıklanmıştır.
Dağıtım Bedeli tüketime oranla hesaplanan ve fatura tutarına katılan bir bedeldir. EPDK'nın belirlediği dağıtım bedeli aylık toplam tüketiminizle çarpılarak tahsil edilir. Tüketiminiz arttıkça Dağıtım Bedeli kalemi altında ödediğiniz toplam miktar artmaktadır.
Dağıtım Bedeli ortalama olarak fatura tutarının %30'una yakınını ifade etmektedir. Bu bedeldeki artış veya azalışlar bu anlamda fatura tutarınızda belirleyici olabilir. Örnek vermek gerekirse 2017 yılı başında EPDK elektrik birim fiyatında indirime gitti. Fakat Dağıtım Bedelindeki artış ile birlikte toplam fatura tutarının hemen hemen aynı kaldığını gözlemliyoruz. Sonuç olarak vergi ve bedeller hariç birim fiyat indirilmiş bile olsa, faturanızda değişim göremeyebilirsiniz. Bunun sebebi faturanıza eklenen bedellerdeki artışın fatura tutarına yansımasıdır.
2016 Yılı itibariyle, elektrik faturasında bulunan Kayıp Kaçak Bedeli, Perakende Satış Bedeli, İletim Bedeli kalemleri, Dağıtım Bedeli kalemi altında toplanmıştır. Daha önceki dönemde elektrik tüketicilerinden alınan değişik bedelleri aşağıda inceleyebilirsiniz.
Dağıtım Bedeli içine alınan ve kaldırılan diğer bedeller
İletim Bedeli
2016 itibariyle "Dağıtım Bedeli" kaleminin içinde yer alır. Bu bedel ayrı bir kalem olarak faturalara artık yansıtılmıyor.
Elektrik santrallerinden şehir şebekesine elektrik iletimine dair masrafların oluşturduğu bedeldir. Bu iletim işlemi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tarafından gerçekleştirilir. İletim Bedeli görevli tedarikçiler tarafından TEİAŞ'a aktarılır.
Kayıp/Kaçak Bedeli
2016 itibariyle "Dağıtım Bedeli" kaleminin içinde yer almaya başlayan Kayıp / Kaçak Bedeli ayrıca faturalarda yansıtılmamaktadır.
Kayıp / Kaçak Bedeli elektrik sistemindeki tüm kayıpların bedeli anlamına gelmektedir. Bu kayıplar iletim ve dağıtım sürecindeki kayıpları ve kaçak elektrik kullanımı sonucu ortaya çıkan farklardır. Kayıp / Kaçak Bedeli tüketiciler tarafından fazlasıyla itiraz edilebilir bir kalem olduğundan ayrı bir bedel olarak artık faturalarda gösterilmese de fiyatları etkilemektedi. Kayıp / Kaçak Bedeli mesken, ticarethane ve sanayi dahil tüm tüketicilere yansıtılır.
Perakende Satış Hizmet Bedeli
Perakende Satış Hizmet Bedeli 2016 itibariyle tamamen kaldırıldı ve artık faturalara ek bedel olarak yansıtılmıyor.
Perakende satış bedeli, perakende satış için harcananların toplamını yansıtır. Perakende Satış Hizmet Bedeli içerisinde, perakende satış hizmeti olarak tüketicilere sağlanan faturalandırma ve tahsilat işlemlerinin ya da müşteri hizmetlerinin masrafleri gibi giderler yer almaktaydı ve bu bedel görevli elektrik tedarikçilerinden elektrik alanlara EPDK tarafından belirlenerek yansıtılmaktaydı. Bu bedelin tahsil edilmesinde tüketime oranlı bir hesaplama yapılması tartışmalı bir durum yaratmaktaydı. Serbest tüketiciler için ise indirimli elektrik tedarikçileri farklı bedeller belirleyebiliyorlardı.
Yeni düzenlemelerle bu bedel faturalardan kaldırıldı ve artık tahsil edilmiyor. Buna karşın elektrik birim fiyatlarındaki zamların sebebinin bu bedelin Aktif Enerji Tüketim Tutarı içinde tahsil edilmesinden kaynaklandığına dair tartışmalar sürmekte. Eğer Serbest Tüketici adayı olmak için gerekli limiti karşılıyorsanız, siz de indirimli elektrik alarak bu tartışmaların dışında kalarak tasarruf edebilirsiniz.
PSH - Sayaç Okuma Bedeli
Perakende Satış Hizmet bedellerinin tamamen kaldırılması, dağıtım şirketi hizmetleri için oluşan masrafların yalnızca dağıtım bedelinden tahsil edilmeye başlanması ve akıllı sayaç uygulaması ile birikte Sayaç Okuma Bedeli faturalarda artık yer almıyor.
Sayaç okumalarında, Türkiye'de ayrıldığı bölgelerde görevli elektrik dağıtım şirketleri görev alır. 2011 de PSH bedelindeki ayrışma ile Perakende Satış Hizmet bedeli tüketilen elektrik enerjisine göre hesaplanan ve sayaç okuma hariç perakende satış hizmeti maliyetini içeren bir bedel olarak, Sayaç Okuma Bedeli ise sayaç okuma işlemi başına alınan bir bedel olarak ortaya çıkmıştır. Bu bedel EPDK tarafından sabit bir değer olarak ayrıca belirlenir. Aslında Sayaç Okuma Bedeli, dağıtım şirketlerinin verdiği hizmetler içerisine girdiği için dağıtım bedeli içerisinde sayılabilir, ancak işlem başına alınması gereken bir bedel olduğundan, tüketime oranla hesaplanan Dağıtım Bedeli hesabından çıkartılmıştır. Böylece sayaç okuma maliyeti ve tarife hesaplamaları daha doğru hesaplanabilir hale gelmişti. 2017 yılında artık bu bedel tamamen kalkmış durumda ve faturalarda tahsil edilmiyor.
Fon Bedelleri ve Vergiler
Elektrik faturasında bulunan fon bedeli ve vergiler içerisinde 4 kalem bulunur:
Enerji Fonu Bedeli
TRT Payı
ETV (BTV)
KDV
Enerji Fonu Bedeli
Enerji sektörünün gelişimi için yapılacak olan bilimsel araştırmalarını, AR-GE çalışmaların finansmanı sağlamak, etüt, projeleri denetleyebilmek ve kurulacak olan tesislerin maliyetlerini karşılamak için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nda bulunan Enerji Fonu'na aktarılmak üzere elektrik faturalarına yansıtılan bedeldir. Bu bedel Aktif Enerji Tüketim Tutarı üzerinden hesaplanır. Aktif Enerji Tüketim Tutarı'nı harcanan enerjinin tutarı oluşturur. Sektörün altyapı masrafları için toplanan Enerji Fonu ise bu tutarın toplamının %1'i olarak elektrik tüketicilerinden, yukarıda bahsedilen amaçlar için kullanılmak amacıyla elektrik satış yapan şirketler tarafından bakanlığın fonuna geçirilir.
TRT Payı
Türkiye Radyo Televizyon Kurumu'nun gelirlerinin büyük bir kalemini oluşturan TRT payı elektrik faturasına yansıyan bir vergidir. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunları'na ilişkin Bakanlar Kurulu kararıyla TRT giderlerinin karşılanması amacıyla elektrik tüketicilerinden vergi tahsis edilir. Aktif Enerji Tüketim Tutarının %2'si olarak belirlenir.
Elektrik (Belediye) Tüketim Vergisi - ETV (BTV)
Elektrik Tüketim Vergisi'nin bir diğer ismi Belediye Tüketim Vergisi'dir. Bu elektrik tüketim vergisinden elde edilen gelirler belediyelere aktarılır. Böylece elektrik tüketimi yapılan yerin belediyesinin gelirine katkıda bulunulur. Elektrik Faturalarında ETV ya da BTV kısaltmasıyla gösterilir. Bu vergiyi, hastane, sağlık ocağı, dispanser, rehabilitasyon merkezi, doğumevi, bakımevi, kreş gibi yerler, ibadethaneler ve doğrudan elektrik üreten, dağıtan kurumlar ödemezler. ETV ya da BTV'nin hesaplanması mesken ve ticarethaneler ile Sanayi aboneleri için farklılık göstermektedir. Mesken ve ticarethaneler için Aktif Enerji Tüketim Tutarının %5'i olan ETV, Sanayi grubu için %1 olarak belirlenmiştir.
Katma Değer Vergisi (KDV)
Katma Değer Vergisi sadece elektrik tüketicilerine özel olmayıp devletin birçok hizmet ve üründe son tüketiciden tahsil ettiği bir vergi çeşididir. KDV yukarıda yer alan diğer tüm vergi ve bedellerden farklı olarak hesaplanır. Faturada KDV harici tüm kalemlerinin toplamının %18'i KDV'yi oluşturur. Bu da demek oluyor ki KDV hesaplanırken Aktif Enerji Tüketim Tutarı ile diğer tüm bedeller ve vergilerin toplanır ve oran hesabı hepsinin toplamı ile yapılır.
Elektrik faturasının hesaplanmasındaki adımları daha ayrıntılı incelemek için buraya tıklayınız.
