Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi - PMUM Nedir ?
Elektrik piyasasındaki tüketiciler tarafından pek de bilinmeyen bir kavram olan PMUM görev ve sorumlulukları itibariyle Türkiye elektrik piyasası için büyük önem arz etmektedir. Bu yazımızda sizlere PMUM (Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi) işlevi, ne olduğuna dair bilgi vereceğiz. Bununla birlikte GÖP ve GİP kavramlarını ve piyasa katılımcılarını da açıklayacağız.
PMUM Nedir?
TEİAŞ bünyesinde yer alan ve ilgili mevzuat çerçevesinde, Ulusal Yük Dağıtım Merkezi tarafından elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak fiziki dengelenmesi sonucu tüzel kişilerin birbirlerine borçlu ya da alacaklı oldukları tutarları hesaplamak suretiyle mali uzlaştırma sistemini çalıştıran birimdir.
PMUM'un İşlevi
Görev ve sorumlulukları Kanun'da ve Dengeleme Uzlaştırma Yönetmeliği'nde belirlenen ve gün öncesi planlama/gün öncesi piyasası ve uzlaştırmayı çalıştırmaktadır. PMUM, Gün Öncesi Planlama (“GÖP”) ve Dengeleme Güç Piyasası (“DGP”) faaliyetlerinden oluşmaktadır. 1 Aralık 2011’den itibaren Gün Öncesi Planlama, Gün Öncesi Piyasa olarak işlemektedir, bu durumda bazı şeyler değişmiştir.
PMUM’un temel amacı Türkiye, elektrik enerjisi arz ve talebini dengede tutmaktır. Dengeleme mekanizması, ikili anlaşmaları tamamlayıcı nitelikte olup, yukarıda belirtildiği üzere gün öncesi dengeleme ile gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetleri kapsamaktadır.
GÖP, Gün öncesi piyasasının devreye gireceği zamana kadar, bir gün sonrasına yönelik olarak öngörülen saatlik talebin gün öncesinden dengelemesi amacıyla Piyasa İşletmecisi koordinasyonunda yürütülen faaliyetleri kapsamaktadır.
Gün öncesi dengeleme de, sistemdeki arz ve talebin ve/veya piyasa katılımcılarının sözleşme taahhütleri ile üretim ve/veya tüketim planlarının gün öncesinden dengelenmesidir.
DGP, arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacına hizmet etmek üzere, onbeş dakika içerisinde gerçekleştirilebilen çıkış gücü değişimi ile elde edilen yedek kapasitenin alış-satışının gerçekleştiği ve sistem işletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasası anlamına gelmektedir. 15 dakika içinde yük al veya yük at emrini yerine getiremeyecek olan işletmeler DGP’ye katılamamaktadır.
Piyasa Katılımcıları
PMUM’a katılabilen kurumlara piyasa katılımcısı denilmektedir ve bunlar;
- Üretim lisansı sahibi
- Otoprodüktör lisansı sahibi
- Otoprodüktör grubu lisansı sahibi
- Toptan satış lisansı sahibi
- Perakende satış lisansı sahibi
tüzel kişiliklerinden oluşur ve katılımcıların Piyasa İşletmecisi’ne yani PMUM’a kayıt yaptırmaları zorunluluktur.
Biliyor muydunuz? PMUM’un temel amacı Türkiye, elektrik enerjisi arz ve talebini dengede tutmaktır.
GÖP ve GİP Nedir?
TEİAŞ bünyesinde Gün Öncesi Piyasası (GÖP) ve Dengeleme Güç Piyasası (DGP) işletilmektedir. GÖP’te işlemler fiziki elektrik teslimatından yirmidört saat önce yapılmakta ve piyasa katılımcıları elektrik üretim ve tüketim planlarını bir sonraki gün için yirmidört saat olarak sunmaktadır.
Böylece Türkiye elektrik üretim – tüketim dengesi yirmdört saat öncesinden sağlanmaya çalışılmaktadır. DGP ise sistemde öngörülemeyen ve anlık olarak oluşan dengesizlikleri gidermek amacıyla yük alma ve yük atma talimatları verilerek yönetilen bir piyasadır.
Gün İçi Piyasası ( GİP ), bu iki piyasanın yanında katılımcılara daha kısa süre içinde alış satış imkanı sunmaktadır. GİP’te katılımcılar fiziki teslimattan iki saat öncesine kadar elektrik ticareti yapabileceklerdir. Ayrıca GÖP’teki yirmidört saatlik planlamanın aksine teklifler saatlik olarak verilebilecektir.