Yangın nedir? Nasıl söndürülür?

Yangın insanların can ve mal güvenliğini tehdit eden bir olaydır. Yangının en yaygın sebeplerinin ihmale bağlı ortaya çıktığını göz önünde bulundurursak, yangın risklerine karşı bilinçlenmek ve önlem almak önemlidir. Yangın nedir? Hangi sebeplerden çıkar? Önlemler ve yangından korunma yöntemleri nelerdir? Merak ediyorsanız hepsini ve daha fazla bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz.

Yangın nedir? Nasıl oluşur?

Yangının ortaya çıkışı oldukça basit bir kimyasal reaksiyonla olur: Isı ve oksijen birleşerek yanma olayını meydana getirir. Bu yanmanın kontrolsüz şekilde yayılması yangınlara sebep olmaktadır. Kolayca meydana gelebilen yangın, etkileri bakımından oldukça tehlikeli ve tahrip edicidir. Mal ve canlıların güvenliğini tehlikeye atan yangınlar, büyük ölçeklerde ekolojik dengeyi sarsacak derecede zarar verebilir.

Yangının oluşması için üç unsurun bir araya gelmesi gerekir:

1. Yeterli derecede ısı
2. Yeterli miktarda oksijen
3. Yanıcı maddeler

Bu üç unsurun bir araya gelmesi temel olarak yangını başlatan olaydır. Yanıcı maddelerin cinsi yangının çeşidini belirliyor aslında: Yanan maddenin katı, sıvı, gaz, patlayıcı, hızlı veya yavaş yanan vb. niteliklerde olması yangının çapını, tahribatını ve gücünü etkiliyor.

Yangınların sebepleri nelerdir?

Yangına sebep olan durumlara baktığımızda büyük çoğunluğunun hata ve ihmalden kaynaklandığını açıkça görebiliriz. Özellikle evlere meydana gelen ve kişilerin hayatını tehdit eden yangınların sebeplerinde dikkatsizlik, ihmal, kazalar ana sebepleri oluşturuyor. Bunların içinde enerji ve cihaz kullanımına bağlı ihmaller özellikle dikkat etmemiz gerekenler. 

• Yaşam alanlarındaki yangının ana sebepleri:
• Elektrik, gaz, LPG vb. yangın riski oluşturabilecek enerji kaynakları ve bunlarla yapılan işlemlerin gerektirdiği önlemleri almamak ve dikkatsiz kullanım yapmak.
• Yangın önlemleri ve basit korunma yöntemleri konusunda bilgisiz olmak. Örnek: Yanıcı maddeleri tanımamak ve ısı kaynaklarından uzak tutmamak, ısı kaynaklarını yanlış ve bilinçsiz kurmak ve kullanmak...
• Dikkatsizlik ve ihmal. Örnek: Açık unutulan ısı  veya enerji kaynakları, söndürülmeyen mumlar, yanar halde atılan sigara izmariti...
• Kazalar, sıçrama vb. istemsiz  gelişen, fakat yine de ihmale bağlı olabilecek durumlar.
• Sabotaj, kundaklama.
• Doğa olayları. (Yıldırım vb.)

Son 10 yıldaki yangınların sebeplerine baktığımızda aslında nelere en çok dikkat etmemiz gerektiğini görüyoruz. Bunlar içinde sigara ve elektrik sistemlerinden çıkan yangınlar başı çekiyor. Bu da yangınlara sebep olan durumlarda dikkatsizlik ve ihmal ile doğrudan bir bağlantı kurabileceğimizi gösteriyor:

1. Sigaraya bağlı yangınlar: %40
2. Elektrik sistemlerinden çıkan yangınlar: %21
3. Baca problemlerinin sebep olduğu yangınlar: %8,3
4. Kıvılcım ile başlayan yangınlar: %4,5
5. Çocukların sebep olduğu ev kazalarından çıkan yangınlar: %3,9
6. LPG sebepli yangınlar: %3
7. Kömür yakılmasına bağlı oluşan yangınlar: %1
8. Diğer sebeplerden oluşan yangınlar: %17,3

Yangın türleri ve müdahale yöntemleri

Yangınlar oluşma sebeplerine göre sınıflara ayrılmışlardır ve bu oluşma kaynakları farklı tehlikeler oluşturacağından söndürme ve müdahale yöntemleri de farklı olabilmektedir. Oluşan bir yangın anında hepimizin bu tespiti yapabilecek ve uygun şekilde ilk müdahaleye karar verebilecek veya tehlikeyi arttıracak bir eylemden kaçınacak kadar bilgi sahibi olması oldukça yararlıdır. 

A sınıfı yangınlar: Katı maddelerin yandığı yangınlara nasıl müdahale edilir?

Odun, kömür, tahta pamuk, kumaş, eşyalar vb. metal olmayan her türlü katı cismin yanması A sınıfı yangınları oluşturur. Adi yangınlar diye de adlandırılan bu yangınlar en çok karşımıza çıkan ve yaygın olan yangın çeşididir. Ev ve bina yangınları, orman yangınları A sınıfı yangınlar içinde sayılır.

Bu yangınlara müdahale için en iyi söndürme yöntemi su kullanmaktır. Sıvı söndürücüler veya kuru kimyasal toz içeren söndürücüler de kullanılmaktadır.

B sınıfı yangınlar: Yanıcı sıvılar tutuşursa ne yapmalıyız?

Yanabilen sıvılar B sınıfı yangınları meydana getirir. Benzin, katran, gaz yağı, alkol, yağlı boya vb. sıvılar yanıcı sıvılara örnektir. Bu sıvılar alevli olarak yanarlar ve kor oluşturmazlar. Bu sıvıların temas ettiği objeler de yanacak ve yangın yayılacaktır. Bazı yanıcı sıvıların yanması sonucunda ortaya çıkabilecek gazlar patlamalara da sebep olabilir.

Yanıcı sıvılardan meydana gelen yangınlara köpük ile müdahale edilmelidir. yangın küçük çaplı veya başlangıç aşamasında ise köpüklü söndürücü veya kuru kimyasal toz söndürücülerle müdahale edilebilir.

Yanan sıvılara su atılmamalıdır! Bu eylem işe yaramayacağı gibi atılan su, sıvılara karışarak bu sıvıların etrafa akmasına ve yayılmasına neden olur.

C sınıfı yangınlar: Gaz maddeler yanarsa ne olur?

LPG, doğalgaz, metan, etan, propan, hidrojen vb. yanıcı gazların sebep olduğu yangınlar C sınıfı yangınlar olarak gruplandırılmıştır. Bu gazların yanması sonucu patlamalar yaşanabilmektedir. Hızla alev almakta olan bu tip gazların oluşturabileceği risklere karşı sızıntılara sebebiyet vermeden kullanım yapmak önemlidir.

Yanıcı gazlardan kaynaklanan yangınlarda ilk yapılması gereken gaz akışını kesmektir. Daha sonra halokarbonlu söndürücüler veya kuru kimyasal tozlu söndürücüler ile müdahale edilebilir.

D sınıfı yangınlar nedir? Nasıl söndürülür?

Metallerin yanmayacağını düşünsek de bazı hafif metaller yanarak yangınlara sebep olmaktadırlar. Bu yangınlar D sınıfı yangınlar olarak nitelendirilir. Alüminyum, magnezyum, titanyum, çinko, sodyum, potasyum bu tür metallere örnektir. 

Metal yangınlarında söndürmek için en temek yöntem yangının hava almasını engelleyerek yangını boğmaktır. Halokarbonlu söndürücüler veya kuru kimyasal tozlu söndürücüler kullanılabilir. Toz söndürücülerin alkali borat bazlı D tipi olanları bu yangınlar için üretilir.

Metallerin yanmasından kaynaklanan D sınıfı yangınlara kesinlikle su ile müdahale etmemek gerekir! Metaller çok yüksek ısılarda yandığından su, temas eder etmez buharlaşacak ve hidrojen açığa çıkarak tehlikeyi arttıracaktır.

Elektrikten kaynaklanan yangınlarda nelere dikkat edilmeli?

Elektrik, vazgeçilmez enerji kaynağımız olduğu gibi yangınların da önemli sebeplerinden biri. Aslında elektriğe bağlı gelişen yangınların çoğunda asıl sorumlu elektrik değil, elektrik kullanımını dikkatsiz ve önlemleri ihmal ederek yapan kişilerdir demek daha doğru olur. Ülkemizde ve dünyada çıkan yangınların sebepleri arasında elektrik kullanımının payı %20 ile %30 civarlarında.

Elektrikten çıkan yangınlarda en önemli nokta: Hiçbir şekilde su kullanılmaz! Kuru kimyasal tozlu veya CO2 (karbondioksit) içeren söndürücülerden yararlanmak gereklidir.

Yangın yerinde oluşabilecek tehlikeler nelerdir?

Yangın durumunda tehlike oluşturabilecek ve müdahale eden kişilerin zarar görebileceği bir çok risk gelişir. Yangının tehlike oluşturabilecek etkilerini göz önünde bulundurarak kendimizi korumamız gerekir. Aşağıda yangın anında oluşabilecek tehlikeli durumları listeledik:

• Yangın katlanarak büyür: Yangın katlanarak büyür ve ortamı sarar. İlk saniyelerde küçük bir müdahale ile yangın söndürülebilirken, yayılan ve büyüyen yangın için daha çok çaba ve söndürücü malzeme gerekecektir.
• Yükselen sıcaklık tehlike oluşturur: Yangının başlamasından sonraki ilk 5 dakika içinde sıcaklık yükselişi çok hızlı gerçekleşir. Öyle ki birkaç dakika içinde ortamın yüzlerce derecelik yüksek sıcaklıklara ulaşması mümkün olur.
• Yangında çeşitli şekillerde yayılmalar ve sıçramalar olabilir: Bina içinde metal borularla iletilerek, sıcak gazların yayılmasıyla veya ışıma ile başka bir bölgedeki ısı yükselir ve yayılma meydana gelebilir.
• Yangının farklı zamanlarında çeşitli tehlikeler olabilir: Yangının ilk aşamasında ortaya çıkan gazlar ısı yükseldikçe parlama tehlikesi oluşturabilir, bu gazlar ani oksijen teması ile patlama yapabilir ve eşyalar bir anda tutuşabilir.
• Yangında duman ve zehirli gazlardan zehirlenme tehlikesi vardır.
• Basınç yükselmesi veya kimyasal reaksiyonlardan dolayı patlamalar meydana gelebilir.
• Yanan binalarda çökme tehlikesi vardır.
• Suyla müdahale edildiğinde yanan alanda elektrik varsa çarpılma tehlikesi oluşacaktır.
• Yangın anıda yanan yerde bulunan veya yangına bağlı açığa çıkan kimyasal maddeler tehlike oluşturur: Bazı maddeler su ile reaksiyona girerek yanıcı gaz açığa çıkarabilir. Zehirleyici, tahriş edici veya radyoaktif kimyasal etkiler meydana gelebilir.

Yangına karşı alınabilecek önlemler nelerdir?

Yangına karşı alınabilecek önlemler yapısal önlemler, organizasyonel önlemler ve bireysel önlemler şeklinde ele alabiliriz. Yangından korunmak için bu önlemlerin uygulanması ve bilinçli bir yaklaşım, sizin ve sevdiklerinizin hayatını kurtaracağı gibi maddi kayıpların da önüne geçmeyi sağlayacaktır.

• Yapsal yangın önlemleri:
• Binalarda yangına dayanıklı malzeme kullanımı
• Duvardan duman sızmasını önleyici önlemler
• Yangının yayılmasını önleme amaçlı yangın bölümleri oluşturulması
• Yangın anında tahliyeyi kolaylaştıracak çözümler
• Yanıcı malzemeler ile ısı ve ateşleme kaynaklarının ayrı tutulması
• Yangın söndürme ekipmanlarının hazır edilmesi ve denetlenmesi

• Organizasyonel yangın önlemleri:
• Yangın tehlikesi oluşturabilecek eylemlerin belirlenerek yasakların ve uyarıların belirtilmesi
• Yangına karşı bilinçli bir bina yönetimi oluşturmak
• Yangın anında yapılacaklar hakkında hazırlıklı olmak için yangın tatbikatları düzenlemek
• Yangında tahliyeyi kolaylaştırmak için çıkışları belirleyerek yönlendirmeler koymak
• Korunma ve tahliye planlarını güncellemek ve bilgilendirmesini yapmak
• Yangını besleyecek gereksiz ve riskli elemanları kaldırmak
• Yangın söndürme tüpü bulundurmak, son kullanma tarihi kontrolünü ve kullanımına dair eğitimleri aksatmamak

• Yangına karşı bireysel düzeyde tedbirler:
• Az kullanılan tavan arası ve bodrum gibi mekanların bakımına ve kontrolüne dikkat etmek
• Çocukları yanıcı ve ateşli maddelerden uzak tutmak ve bilinçlendirmek.
• Isınma sistemlerini ve soba, elektrikli ısıtıcı gibi ısı elemanlarını dikkatli ve kontrollü kullanmak.
• Ateşleyici ve yanıcı maddelerin kullanımında güvenlik önlemlerine uymak ve bunları güvenli yerlerde muhafaza etmek.
• Elektrik sistemini düzenli olarak denetleyip bakımına özen göstermek.
• Bacaların bakımı ve temizliğine dikkat etmek, özellikle çatlaklara karşı tedbir almak.
• Yangın söndürme tüpü edinerek bakım ve kullanımını öğrenmek.
• Yangın anında tahliye için bir plan hazırlamak.
• Duman dedektörü ve yangın alarmı sistemleri edinerek bunların düzenli kontrolünü yapmak.

Yangın gerçekleşemeden önlem almak ve basit güvenlik kurallarına uymak başta can güvenliğimiz açısından son derece önemlidir. Yine de böyle bir olayın yaşanması riskine karşı sonrasında maddi kayıpları karşılamak için yangın sigortası yaptırmak da ek bir seçenektir.

Yangın sigortası hakkında detaylı bilgi almak için yazımızı okuyabilirsiniz: "Yangın sigortası nedir, zararınızı nasıl karşılar?"

Yangına karşı önlem olarak yangın alarm sistemleri edinmeyi veya yangın durumunda hasarın karşılanması için yangın sigortası yaptırmayı düşünüyorsanız, aşağıdaki bağlantılardan başvuru ve bilgi alma formlarını ücretsiz olarak doldurun, uzmanlarımız size ulaşarak en uygun şirket ve ürünler hakkında bilgilendirsin.

Yangın Alarm Sistemleri   Yangın Sigortası