Doğalgaz fiyatları nasıl belirleniyor? Faturalarınız etkileyen nedenleri öğrenin!
Ülkemizde yaygın olarak ısınma ve elektrik üretiminde kullanılan doğalgaz, özellikle kış aylarında en önemli ihtiyaçlarımızdan biri. Bu enerji kaynağının fiyatları evlerimizdeki ısınma giderlerimizi doğrudan, aydınlanma giderlerimizi ise dolaylı olarak etkiliyor. Doğalgaz fiyatlarını kimler nasıl belirliyor, zamlar neden yapılıyor, hangi tarifeyi takip etmeliyiz, doğalgaz enerjisi yanında nelere ücret ödüyoruz diye merak ediyor olabilirsiniz. Tüm bilmek istedikleriniz yazının devamında...
Doğalgaz zammını kim yapıyor?
Doğalgaz zamları EPDK kontrolünde BOTAŞ tarafından yapılır. Sizin eviniz veya iş yeriniz için doğalgaz alabilmeniz için belirlenen fiyatlara masraflar ve vergiler eklenerek dağıtım şirketleri tarafından tarifeler oluşturulur.
Doğal gaz fiyatı, yani 1 m3 doğalgaz veya 1 kWh doğalgaz enerjisi için ödediğiniz ücret, 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) bu kanun çerçevesindeki Kurul Kararları'na uygun olmak şartıyla aylık olarak belirlenir. Doğalgaz fiyatları, tüketicinin niteliğine ve tüketim gruplarına göre oluşturulmuş tarifeler kapsamında duyurulur.
Bizim faturalarımıza işlenene kadar doğalgaz fiyatı bir çok faktörden ve maliyetlerden etkilenir. Ev tüketicileri olarak doğalgazı Perkande Satış Tarifesi ile almaktayız.
Doğalgaz satış fiyatı içinde neler var?
Doğalgazın perakende olarak satışının yapılmasında belirlenen ücret bir takım bedelin toplamından oluşur.
- Doğalgazın birim fiyatı nelerden oluşur?
- Doğalgaz Alış Fiyatı
- Sistem Kulanım Bedeli
- Vergiler
Doğal gaz alış fiyatı nedir?
Doğalgaz alış fiyatı veya bedeli olarak kaşınıza çıkan bu ücret doğalgazın ürün fiyatıdır. Yani bu bedel, doğalgaz enerjisinin için ödenen ana kısmı oluşturmaktadır. Doğalgaz ürün fiyatı, doğalgaz dağıtım şirketleri tarafından herhangi bir kar eklenmeden alış fiyatı olarak doğrudan tüketiciye yansıtılır.
Alış fiyatını oluşturan en büyük maliyet doğalgazın ithalat maliyetidir. Ülkemizde doğalgaz ithal bir ürün olarak dışardan alındığı için ithalat maliyetleri fiyatın oluşmasında önemli bir unsurdur. Bunun dışında iletim, depolama, gazlaştırma gibi ek maliyetler de alış fiyatında az da olsa belirleyici rol oynar.
Doğalgaz alış fiyatı, serbest piyasa ilkelerine göre piyasaya katılan taraflarca ortak olarak belirlenir. EPDK burada fiyatlar üzerinde belirleyici rol oynamaz, yalnızca piyasanın işleyişini düzenleyici konumundadır.
Sistem Kullanım Bedeli nedir ve nasıl belirlenir?
Doğalgaz Sistem Kullanım Bedeli, tükticilerin iletim ve dağıtım sistemlerinde oluşturdukları yük ve maliyetlerin karşılanması için uygulanan bir bedeldir. Doğalgaz fiyatları içinde geçen SKB, EPDK tarafından her dağıtım bölgesi için ayrı olarak hesaplanır ve belirlenir. Buna göre Türkiye'nin farklı bölgelerinde farklı Sistem Kullanım Bedeli uygulanmaktadır ve bu sebeple doğalgaz satış fiyatı da bu bedele göre bölgeden bölgeye değişiklik gösterir.
BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi) tarafından açıklanan doğalgaz fiyatlarında Sistem Kullanım bedeli ortalama olarak alınır ve buna göre ülke çapında doğalgaz fiyatlarındaki artık ve azalışlar hesaplanmaya çalışılır. Ortalama Sistem Kullanım Bedeli, ülkenin farklı yerlerinde uygulanan sistem kullanım bedellerinin ortalaması alınarak buluna bir değer olarak satış fiyatına eklenmektedir. Fakat faturanızda uygulanacak fiyatlarda, bağlı bulunduğunuz dağıtım bölgesinde uygulanmak durumunda olan SKB geçerli olacaktır.
Bu bedellerin tespiti yapılırken EPDK, doğalgaz dağıtım şirketlerinin bazı harcama ve yatırımlarını dikkate alır. SKB belirlenirken dikkate alınan unsurlar:
- Doğalgaz dağıtım şirketlerinin geçmiş dönem yatırımları
- Geleceğe yönelik yatırım hedefleri
- İşletme giderleri
- Bölgedeki tüketim öngörüleri
Doğalgaz satış fiyatı içindeki vergiler nelerdir ve fiyatı nasıl etkiler?
Doğal gaz satış fiyatını oluşturan son etken olan vergiler, Maliye Bakanlığı tarafından kararlaştırılarak satış bedeline eklenir. Doğalgaz faturasında satış fiyatını oluşturmak için eklenen vergiler Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) olamak üzere iki tanedir.
Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), kullanılan m3 başına uygulanır ve konutlarda kullanılan her m3 doğalgaz için 0,0230 TL/Sm3 olarak fiyat içerisine eklenmektedir. ÖTV, doğalgaz faturalarında ödenecek tutarın %1 ile 2 arasında oldukça küçük bir kısmını oluşturur.
Katma Değer Vergisi (KDV) ise diğer tüm bedellerin toplamının %18'i oranında eklenerek nihai doğalgaz birim fiyatına katılır. Fatura tutarı içerisinde KDV'nın kapladığı yer %15 ile 16 arasında bir orandadır. Bu anlamda KDV'nin birim fiyat içerisinde önemli bir yeri olduğunu söyleyebiliriz.
Doğalgaz birim fiyatı ne kadar? Ocak 2021 için BOTAŞ'ın açıkladığı ortalama doğalgaz birim fiyatı (vergiler hariç toptan satış fiyatı) 1,251652 TL'dir. Bir önceki aya göre doğalgaz fiyatlarında %0 oranında artış yapıldığı görülmektedir. Faturanızda uygulanacak gerçek doğalgaz fiyatının bölgenizde göre değişeceğini unutmayınız.
Farklı doğalgaz tarifeleri nelerdir? Evler için hangi tarifeye bakmak gerekir?
Doğalgazın fiyatı oluşturulurken farklı tüketici gruplarına göre düzenlemeler olduğundan bahsetmiştik. 4646 Sayılı Kanun'a göre, doğalgaz hizmeti ile ilgili farklı durumlarda uygulanacak tarifeler belirlenmiştir.
- Doğalgaz tarife çeşitleri:
- Bağlantı tarifeleri
- İletim ve sevkiyat kontrol tarifeleri
- Depolama tarifesi
- Toptan satış tarifesi
- Perakende satış tarifesi
Bağlantı Tarifesi
Bağlantı anlaşmaları için uygulanacak fiyatları oluşturan tarifeler, bağlantı tarifesi adıyla karşınıza çıkar. Dağıtım şirketinin sorumluluk alanındaki abonelere yapacağı bağlantılarda Kurul tarafından belirlenen esaslara göre sabit bir ücret uygulanır. Bu ücretler bağlantı yerinin niteliğine göre belirlenir ve KDV ile Damga Vergisi eklenir. Serbest tüketicilerin bağlantılarında ise fiyatlar iki taraf arasında serbest piyasa koşul ve kurallarına göre belirlenir.
İletim ve Sevkiyat Kontrol Tarifeleri
Üretilen, ithal veya ihraç edilen doğal gazın nakli için uygulanan iletim bedeli, sevkiyat kontrolüne ilişkin bedeller ile tarifelerin uygulanmasına ilişkin hüküm ve şartlardan oluşur. Bu tarife iletim şirketi ile alıcı kurum arasında uygulanmaktadır.
Depolama Tarifesi
Depolama tarifesi, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ve yer altı doğal gazın depolama hizmeti için uygulanan bir tarife çeşididir. Bu hizmet karşılığında oluşan bedeller, depolama şirketi tarafından bu hizmeti alan tüzel kişilere uygulanır.
Toptan satış tarifesi
Doğalgazın doğalgaz dağıtım şirketlerine satışı ve serbest tüketicilere satışında toptan satış tarifesi uygulanır. Toptan satış için fiyatların belirlenmesi EPDK düzenlemelerine uygun olması kaydıyla serbest olarak yapılır. Yani fiyatlar serbest piyasa koşullarında alıcı ve satıcı arasında belirlenmektedir.
Perakende Satış Tarifesi
Yukarıda bahsettiğimiz konut abonelerinin de içinde bulunduğu tüketici gruplarına uygulanan ve birim doğal gaz alım fiyatı, sistem kullanım bedeli ile vergi ve vergi benzeri mali yükümlülüklerden oluşan fiyat perakende satış fiyatıdır.
Siz eviniz veya iş yeriniz için doğalgaz alıyorsanız perakende satış tarifesi ile hizmet alırsınız ve takip etmeniz gereken fiyatlar perakende satış fiyatlarıdır.
Doğalgaz Perakende Satış Fiyatı hakkında daha fazla bilgi için : Tıklayınız!
Doğalgaz zamlarının sebebi nedir?
Doğalgazın fiyatını duyuran BOTAŞ, birçok faktöre göre fiyatı artan ya da azalan doğalgazın ücretini ülke çapında uygulanmak üzere aylık olarak açıklar. Doğalgaz fiyatlarında ülkemiz için ana belirleyici etken gazın ithal olarak temin edilmesidir.
Doğalgazı dışardan aldığımız için uluslararası enerji piyasalarındaki doğalgazın üretim ve satışında önemi olan diğer kaynakların fiyatları ile tedarikçi ülkelerle yapılan anlaşmalar ve ilişkiler belirleyici olmaktadır. Bu açıdan petrol, altın ve kömür fiyatları, faiz oranları, döviz kurları, ihracatçıların pazar çeşitliliği, boru hattı yoluyla gaz temini gibi bir çok farklı unsur doğalgaz fiyatlarını etkilemektedir.
Örnek olarak, doğalgaz alım satımında petrol fiyatlarının esas alınmasından dolayı petrol fiyatlarının artışı doğal gaz fiyatlarında da artışa sebep olmaktadır. İhracatçı ülkelerin satış yapabilecekleri pazarın çeşitlilik göstermesi, yani talebin üretimlerinden fazla olması da fiyatları yükseltir. Daha az masraflı olarak iletimi sağlayan boru hatları yatırımlarının ise fiyatlarda düşüş sağladığı gözlemlenmektedir. Kömürün alternatifi olarak kullanılabilen doğalgaz, kömük fiyatları arttığında yoğun talep görür ve bu sebeple fiyatı artışa uğrar. Döviz kurlarındaki dalgalanmalar da uluslararası alım satımlarda etkili olacağından ülkenin para birimi değer kaybettiğinde doğalgaz fiyatlarının da artacağı öngörülebilir
Görüldüğü gibi doğalgaz fiyatı, ithal bir ürün olarak arz talep, taşıma masrafları ile alternatiflerin çokluğu veya azlığı gibi ekonomik etkenlerden yoğun şekilde etkilenmektedir. Kısacası ülkenin doğalgaza olan ihtiyacı ve küresel piyasaların dengeleri, evimize gelen doğal gazı daha ucuz mu yoksa daha pahalı olarak mı kullanacağımızı belirler.