Türkiye'de Elektrik Piyasasının Özelleştirme Süreci

2001 yılında yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile serbestleşme sürecine girilmiştir. Bu süreci iyi anlamak için elektrik piyasası sistemini kavramak gereklidir. Elektriği üretildiği yerden tüketicinin kapısına kadar ulaştıran bu sistem, üretim, iletim, dağıtım ve satış faaliyetlerinden meydana gelir. Bu yazının amacı piyasaya ilişkin son yıllarda yaşanan gelişmeleri özetlemektir.

Piyasadaki Değişiklikler

Özelleştirme süreci, elektrik piyasasının rekabete açılması için gerekli zemini oluşturmayı amaçlar. Varılmak istenen nokta tüm tüketicilerin kendi tedarikçisini seçebildiği serbest bir piyasadır. Şu anda yalnız serbest tüketici limitini geçenler bu hakka sahiptir.

Rekabet, bir piyasada birden çok oyuncunun olması anlamına gelmektedir. Bu zamana kadar, her ilde bir elektrik dağıtım şirketi faaliyet gösteriyordu. Öncelikle dağıtım şirketinden satış faaliyetleri ayrıldı. Bu ayrışma, elektrik faturalarındaki isim değişikliklerinden de fark edebiilr. Serbest tüketici limitini geçip başvuru yapan abonelere, yalnızca görevli şirketten değil, tüm Türkiye'de faaliyet gösteren satış şirketleri arasından seçim yapma olanağı tanındı. Sonuç olarak, rekabetin piyasaya avantajlı fiyat tarifeleri ve daha kaliteli hizmet anlayışı getirmesi bekleniyor.

Yeniden Yapılanma Süreci

Serbestleşme öncesi tüm faaliyetler, bir kamu kuruluşu olan Türkiye Elektrik Kurumu'nun (TEK) bünyesinde toplanmıştı. Bu kurum, yasal düzenlemeler sonucunda üretim, iletim ve dağıtım faaliyetlerini birbirinden ayırdı. Ayrışma sonunda, Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. (TEÜAŞ),Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEİAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) olarak bölündü. Özel sektör girişim ve yatırımlarıyla elektrik üretilmeye başlandı. Bu süreçte, Türkiye 21 dağıtım bölgesine ayrılarak (Bölgesel EDAŞ'lar) dağıtım faaliyetleri de özelleştirildi. Tüketiciler bölgelerinde görevli dağıtım şirketlerinden elektrik almaya başladılar. Piyasadaki son değişiklik ise dağıtım şirketlerinin satış faaliyetlerinin ayrılmasıyla elektrik perakende satış şirketlerinin kurulması (EPSAŞ) oldu. Son yapılandırma, tüketicilerin elektrik tedarik şirketleri arasında seçim yapabileceği, fiyatların rekabete görebelirlendiği yeni bir piyasa yapısına olanak sağlamıştır.

Elektrik Fiyatları Kim Tarafından Belirlenir ?

Devlet, elektrik piyasasında düzenleyici ve denetleyici rollerini üstlenmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu bu konuda sorumlu kamu kuruluşudur. EPDK üç ayda bir tüm elektrik aboneleri için ulusal fiyat tarifelerini günceller. Ulusal elektrik tarifeleri, tüm illerde görevli elektrik perakende satış şirketleri tarafından uygulanır. Elektrik fiyatları, üretim maliyetlerindeki değişiklikler, enflasyon gibi sebeplerle zamlanabiilr. Sadece serbest tüketiciler, EPDK tarafından belirlenen birim enerji bedelleri dışında fiyatlardan elektrik alma seçeneğine sahiptir.  Bu fiyatlar, elektrik almayı tercih ettiğiniz şirketin kampanyalarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.  %10 civarı indirimler, alışveriş çekleri, uçuş milleri gibi avantajlar da sunulabilir.  

Ancak daha önce bahsettiğimiz gibi, indirimli elektrik almak için serbest tüketici şartlarını yerine getirmelisiniz.  Serbest tüketici olup olmadığınızı çağrı merkezimizi arayarak öğrenebilir ya da "Kimler serbest tüketici olabilir?" yazımızı okuyabilirsiniz. Elektrik fiyatlarının belirlenme süreciyle ilgili daha detaylı bilgi almak istiyorsanız elektrik fiyatları nasıl belirlenir yazımızı okuyabilirsiniz. 

Piyasada Son Durum

Elektrik piyasasında her faaliyet rekabete açık değildir; ayrıca tüm faaliyetler özelleştirilmemiştir. Aşağıdaki tabloda her faaliyetteki rekabet ve özelleştirmelere ilişkin düzenlemeleri bulabilirsiniz.