Dijital Elektrik Sayacı Nedir ve Nasıl Okunur?

Eskiden mekanik sayaçlar ile personelin belirli aralıklarla sayacı kontrol ederek yaptıkları elektrik ölçüm işlemleri, gelişen teknoloji ile birlikte uzaktan okumayı mümkün hale getiren dijital elektrik sayaçlarına geçişle daha güvenli ve kolay hale gelmiştir. Yeni düzenlemelerle birlikte hayatımıza giren dijital sayaçlar enerji ölçümü ve faturalandırma işlemleri için yaygın kullanılmakta ve her geçen gün mekanik sayaçların yerini almaktadır. Biz de dijital elektrik sayaçlarına geçişin başlamasından beri tüketicilerin kafasında soru işareti yaratan birçok konuya bu yazıda açıklık getirmeye çalıştık.

Dijital elektrik sayacı nedir?

Elektrik sayaçları, belirli bir zaman diliminde kullanılan elektrik enerjisinin miktarını ölçmeye yarayan cihazlardır. Sayacınız bağlantı gücü kW cinsinden ölçülürken, harcanan elektrik enerjisi kilovat saat (kWh) olarak ölçülmektedir. Elektrik şirketleri müşterilerinin elektrik tüketimini sayaçlar vasıtasıyla kayıt altına alarak faturalandırma yapmaktadırlar. 

Eski yıllarda bu işlemler mekanik sayaçlar vasıtasıyla yapılmakta ve sayacı okumak üzere uzman personel sayaçlarımızı ziyaret etmekteydi. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte sayaçlar da dijital hale gelmeye başladı ve bu sayede tüketim ölçümü ve faturalandırma işlemi de daha pratik ve güvenilir hale geldi. "Akıllı Sayaç" adıyla da bilinen yeni nesil dijital sayaçlarda tüketim dijital bir ekran üzerinden takip edilmekte, bilgiler kayıt edilebilmekte ve tek merkezde toplanabilmektedir. Bunun yanı sıra dijital sayaçlar sayesinde tüketimi farklı zaman dilimlerine göre ölçmek ve kaydetmek mümkün olabilmektedir.

Dijital sayaçlar personelden kaynaklı hata payı ve okuma zamanlarındaki gecikmeleri ortadan kaldırır! Sanılanın aksine dijital sayaçlar mekanik olanlara göre birçok açıdan daha avantajlı ve güvenlidir. Okumalar uzaktan ve tek merkezden yapılabildiği için personel kaynaklı okuma hataları ve fatura dönemlerinde uzama gibi düzensizlikler ortadan kalkar.

Mekanik sayaçlar ve dijital sayaçların farkı nedir?

Zorunlu Düzenleme 08.12.2000 tarih 24254 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği'ne göre 08.12.2001 tarihinden sonra ilk kez enerji alınacak yeni kullanım yerlerinin aboneliklerinde tek zamanlı tarife özellikli elektronik sayaç zorunluluğu bulunmaktadır.

Dijital elektrik sayacı türleri nelerdir?

Dijital elektrik sayaçları zaman ölçümlerine göre monofaze (tek fazlı) ve trifaze (üç fazlı) sayaçlar olmak üzere ikiye ayrılır ve kullanım ihtiyacına göre seçilir. Sanayide makinalar genelde üç fazlı çalıştığı ve buna bağlı olarak enerji tüketimi üç fazlı olarak gerçekleştiğinden trifaze sayaçlar tercih edilir.

Evler ve ofisler için ise tek fazlı tüketim yaygın olduğundan monofaze sayaçlar kullanılır.  Ev tipi dijatal sayaçlar, zaman dilimlerini ayrıca ölçebildiğinden isteğe bağlı olarak üç zamanlı enerji tarifesi uygulanabilir. 

Üç zamanlı tarife daha mı ucuz? Üç zamanlı tarifede elektrik tüketimi gece (22:00-06:00), gündüz (06:00-17:00) ve puant (17:00-22:00) olmak üzere üç farklı zaman dilimine göre farklı ücretlendirilir. Bu tarifede enerjinin en ucuz olduğu zaman gece (yaklaşık %50 indirimli) ve en pahalı olduğu zaman en çok tüketimin gerçekleştiği puant (yaklaşık %50 pahalı) zamanıdır gündüz ise yaklaşık %5 daha indirimlidir. Gece tüketim yüksek ve puant saatlerinde tüketimi düşük olan kullanıcılar (genellikle ticarethaneler) bu tarife ile tasarruf edebilir ancak standart ev kullanıcıları için üç zamanlı tarife hesaplı olmayabilir.

Dijital elektrik sayaçları üzerindeki bilgiler ne anlama geliyor?

Dijital elektrik sayacınızı incelediğinizde farklı kodlar veya sembollerle belirtilen ölçüm satırları görürsünüz. Bu satırlar sırayla değişir ve farklı değerler gösterir. İlk bakışta bu göstergeler anlaşılmaz ve karışık gelebilir ancak bunların her biri farklı ölçümleri ayrıca görebilmenizi sağlar ve aslında okuması oldukça kolaydır.

• Dijital elektrik sayacındaki göstergeler
• T : Toplam tüketimi kWh cinsinden ifade eder.
• T1 : Gündüz tüketimini kWh cinsinden ifade eder.
• T2 : Puant (akşam) tüketimini kWh cinsinden ifade eder.
• T3: Gece tüketimini kWh cinsinden ifade eder.
• T4 : TEDAŞ tarafından şu anda kullanılmamaktadır ve faturalara yansımaz. Yedek olarak fabrika çıkışında programlanmıştır. Tarife değişimleri veya dördüncü bir tarifenin uygulanması halinde, sayaç yerinden sökülmeden tekrar ayarlanma imkânı verir.
• P : Demand ifade eder. Demand herhangi bir anda çekilen en fazla enerjiyi bilmenizi sağlar. 

Sayaçlarda belirtilen değerler her ay yeni fatura döneminde sıfırlanmaz, eklenerek devam eder. Ölçüm belirli bir seviyeye geldiğinde otomatik olarak veya dağıtım şirketi tarafından sıfırlama yapılır. Bu sebeple zaman dilimlerinde çok yüksek kW değerleri görebilirsiniz. Belirli bir aralıkta yapılan tüketimi ölçmek için ilk ve son endeks değerlerinin farkına bakılır. Örneğin, aylık tüketimi bulmak için ay başındaki tüketim değeri not edilir, ay sonundaki değer ile farkı alınarak kontrol yapılır. Dijital sayaçlarda tüketim ölçümünüzü takip edebilmek için “Elektrik Sayacı Nasıl Okunur?” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sayaçların okuması nasıl yapılıyor?

Elektrik sayaçları ile ilgili işlemleri kim yapar?

Elektrik sayaçları ile ilgili işlemler elektrik dağıtım şirketlerinin sorumluluğundadır. 30 Mart 2013 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca elektrik dağıtım şirketleri tüm altyapı elektrik bağlama, kesme gibi işlemlerden sorumlu oldukları gibi elektrik sayaçları takma, sökme, değiştirme ve okunma gibi işlemleri gerçekleştirirler.

Elektrik dağıtım şirketleri ve elektrik tedarikçileri arasındaki farkı biliyor musunuz? EPDK'nın 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na göre 2013 yılından itibaren, önceden birlikte olan dağıtım ve satış faaliyetleri ayrıştırılmış ve bu iki faalyeti farklı şirketlerin yürütmesine karar verilmiştir. Elektrik satışı yapan ve faturalarınızı oluşturan şirketler tedarikçi şirketler (perakende satış şirketleri) olarak tanımlanırken dağıtım, ölçüm, altyapı gibi teknik hizmetler dağıtım şirketlerinin sorumluluğundadır. Elektrik dağıtım şirketleri ile perakende satış şirketleri ayrışması hakkında daha fazla bilgi için buraya tıklayarak ilgili yazımıza ulaşabilirsiniz.

Dijital elektrik sayacı için ücret ödenir mi?Yeni abonelere sayaç takılması sorumluluğunda bulunan dağıtım şirketleri, bu işlemleri ücretsiz olarak yerine getirirler. Yalnızca, tüketicinin arıza veya yanlış ölçüm gerekçesiyle kontrol talep etmesi ve sonuçta sayaçta herhangi bir problem bulunmaması durumunda tüketici sayaç sökme-takma bedeli öder.

Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS) nedir?

Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS), elektrik sayaç verilerinin uzaktan ve otomatik olarak okunabilmesini sağlayan bir sistemdir. Bu sistem ile tüketim verileri merkezi bir sistemde toplanır. Burada veriler doğrulanır, eksik veriler tamamlanır, kaydedilir ve fatura oluşturulmak üzere ilgili elektrik tedarikçisine iletilir. 

OSOS'un avantajı Otomatik Sayaç Okuma Sistemi sayesinde sayaç okuma memurlarının sayaçları tek tek ziyaret etmesine gerek olmadan, insan kaynaklı hatalar ve gecikmeler ortadan kaldırılarak güvenli okuma sağlanır, veriler sistemde kaydedilir ve en hızlı şekilde gereken yere ulaştırılır.

OSOS ile tüketiminizi internet üzerinden takip edebilirsiniz. OSOS kapsamına uygun olarak uzaktan okunan dijital sayaç sahibi aboneler internet üzerinden kullanıcı kodu ve şifre ile tüketimlerini takip edebilirler. Bunun için OSOS Kullanıcı Hesapları Teslim Tutanağı'nı doldurduktan sonra, elektrik dağıtım şirketlerinin belirlediği noktalara müracaat etmeniz gerekmektedir.

Fatura nasıl hazırlanır?

Elektrik sayacınızdan yapılan ölçümler dağıtım şirketi tarafından abonenin hizmet aldığı elektrik tedarikçisine iletilir ve tedarikçi şirket tarife grubuna göre tüketimi fiyatlandırarak abonenin faturasını oluşturur. Görevli tedarik şirketleri veya hizmet alımı yapılan kişiler faturaların tahsilatından herhangi bir bedel talep edemez. Faturanızda sayacınızın ölçümleri ve fiyatlandırma ile ilgili birçok bilgi bulunur ve bu bilgilerin anlaşılır ve okunaklı olması gerekir.

• Faturanızdan kontrol edebileceğiniz önemli bilgiler:
• Sayaca ait bilgiler: İlk ve son endeksler, okuma tarihleri, tüketilen elektrik miktarı
• Enerji ve kapasite bilgileri
• Fatura tutarını oluşturan elemanlar: Elektrik birim fiyatları, mevzuata göre uygulanan diğer bedeller, vergiler, yasal kesinti ve borçlar
• Son ödeme tarihi
• Enerji tüketim verileri: Son 1 yıllık elektrik tüketim miktarı, günlük enerji tüketim ortalaması

Sayacınızın kontrolünü nasıl yaparsınız?

Sayacınızdaki tüketim verilerini kontrol ederek tüketiminize dair fikir sahibi olabilirsiniz. Dijital sayacın göstergesindeki verileri okumak ve tüketim hesaplamayı bilmek birçok açıdan kolaylık sağlar. Bu veriler vasıtasıyla aylık tüketiminizi kontrol edebilir, belirli zaman aralıklarındaki tüketiminizi takip ederek tasarruf tedbirleri alabilir, ara sayaç ile ortak kullanım yapıyorsanız tüketim miktarlarını ayrı olarak hesaplayabilirsiniz. Dijital sayacınızdaki verileri anlayabilmek için “Elektrik Sayacı Nasıl Okunur?” adlı yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

Elektrik tüketiminizi biliyorsanız faturanızı hesaplayabilirsiniz!Tükettiğiniz enerji miktarını bilmeniz halinde faturanızı hesaplayabilir ve ödediğiniz miktardan emin olabilirsiniz. Sayaçtan ölçülen tüketiminiz ile faturanızı nasıl hesaplayacağınızı anlamak için için "Elektrik Faturası Nasıl Hesaplanır?" adlı yazımızı ziyaret edebilirsiniz.

Sayaç değişikliği ve bakımı hakkında

Mevcut elektrik aboneliği bulunan tüketiciler için mekanik sayaçlarının değişimi zorunlu değildir. Buna karşın, 8.12.2000 tarihli 24254 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği uyarınca 08.12.2001 tarihinden sonra abone olan elektrik tüketicileri için sayaç değişikliği zorunludur. Yani yeni bağlantı talebinde bulunan ve yeni sayaç edinecek abonelere dijital elektrik sayacı kullanma şartı getirilmiştir.

Mevcut sayacınızı değiştirmeniz için bir zorunluluk olmamasına karşın dijital elektrik sayacı birçok avantajı sebebiyle tercih edilmekte ve bazı durumlarda gerekli olabilmektedir.

• İşte mekanik elektrik sayacınızı dijital sayaçlar ile değiştirmeniz için nedenler:
• Periyodik bakımda tamir edilemez ya da ayarlanamaz durumda olduğu ortaya çıkarsa
• Yeni elektrik abonesi oluyorsa
• Müşteri talebi doğrultusunda çok zamanlı tüketim ölçme özelliği isteniyorsa
• Serbest Tüketici statüsü ile özel sözleşme yapmak ve indirimli fiyatlardan faydalanmak isteniyorsa

21 Ocak 1989 tarih ve 20056 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 3516 sayılı Ölçü ve Ayar Kanununun 9. maddesi ve bu maddenin uygulama usul ve esaslarını belirleyen ve yine 24 Temmuz tarih 22000 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Ölçü ve Ölçü Aletleri yönetmeliğinin 93 maddesi “b” bendi hükümleri uyarınca 10 yıllık damga süresini dolduran sayaçlar periyodik olarak değiştirilir. Bu değişim elektrik tüketicisinin inisiyatifine bırakılmamıştır.